Ketchup
Ketchup pierwotnie nie miał nic wspólnego z
pomidorami. Powstał w XVII w Chinach, kiedy o pomidorach tu nawet nie słyszano. Pierwotnie był rodzajem marynaty do ryb, a jego pierwsza nazwa to
Kôe-Chiap czy też
Kê-Chiap. Z Chin powędrował do Azji południowo-wschodniej i tu stał się wręcz uosobieniem sosów - w
Indonezji zwanych
Kecap/Ketjap. W tym rejonie (najprawdopodobniej w
Singapurze) został zauważony przez
Brytyjczyków, którzy przepis na sos zabrali najpierw do
Anglii, a później do kolonii amerykańskich. Wówczas też określili własną nazwę
Ketchup, ew.
Catchup.
Anglicy a także Amerykanie pierwsze własne sosy robili na bazie grzybów. Tak było do połowy XIX wieku, chociaż jeszcze XX wieczna definicja sosu obejmowała te składniki. Wówczas pierwsi domowi kucharze w USA zaczęli eksperymentować z pomidorami. Tradycję robienia go w tej wersji utrwalił jednak dopiero Henry John Heinz. To on w końcówce XIX wieku zdobył konsumentów sprzedając ketchup w przezroczystej butelce.
...
Jogurt
Jogurt to mleko, tyle że zaprawione bakteriami (łac.
Lactobacillus delbrueckii subsp.
bulgaricus oraz łac.
Streptococcus thermophilus), którym w cieple starczy parę godzin na przefermentowanie zawartych w płynie cukrów - glukozy, fruktozy i laktozy - na kwas mlekowy. Kto zrobił pierwszy jogurt nie jest jasne - stało się to najpewniej w neolicie, gdzieś w środkowej Azji. O tak zakwaszonym mleku w starożytności wspomina już Pliniusz Starszy opisując zwyczaje gastronomiczne barbarzyńców. Na szersze wody wypłynął jednak dopiero w późnym średniowieczu wraz ze wzrostem znaczenia
Turcji. Z języka tureckiego pochodzi zresztą słowo
Yoğurt i to właśnie im zawdzięczamy rozpowszechnienie go w Europie - najpierw w
Grecji i na
Bałkanach. Szczególnie znana jest historia
Isaac Carasso, Żyda z Salonik, który w 1912 roku wyemigrował do Barcelony i tu założył fabrykę jogurtu uznawanego już wówczas za bardzo zdrowe jedzenie. Produkt swój nazwał zdrobniałym imieniem swojego syna Daniela, które w katalońskim brzmiało
Danon. Później to właśnie
Daniel Carasso przeniósł biznes do Francji i tu zbudował ogromny międzynarodowy koncern spożywczy.
Znany jest też gęsty jogurt zwany
Labneh (a w Polsce
Jogurtem Bałkańskim lub
Greckim), który powstaje po odsączeniu nadmiaru płynu z gotowego już jogurtu.
...
Topinambur
Topinambur (łac.
Helianthus Tuberosus) w Polsce znany jest jako
Słonecznik Bulwiasty albo po prostu
Bulwa. To gatunek słonecznika, ale nie ceniony ze względu na
oleiste ziarna lecz bulwiaste korzenie. Jego historia i zastosowanie jest podobna do
ziemniaka. Także topinambur wywodzi się z Ameryki Północnej i był podobnie jadany przez tutejszych Indian. Do Europy trafił nawet jako pierwszy, ale już w XVIII wieku został zastąpiony przez bardziej pożywnego ziemniaka.
Topinambur wymaga długiego gotowania w czasie którego zyskuje sporo słodyczy (warzywo zawiera sporo fruktozy przez co jest polecane cukrzykom), a w smaku robi się podobny do
karczoch - w literaturze anglojęzycznej nazywany jest nawet
Jerozolimskim Karczochem (etymologia nie do końca jasna - wcześniej nazywany był
Karczochem Słonecznikowym).
W Badenii-Wirtenbergii z topinamburu robi się wódkę o tej samej nazwie co sama roślina.
Topinambur to warzywo bogate w potas.
...
Salsefia
Salsefia (łac. Tragopogon porrifolius) w Polsce ochrzczona została nazwą Koziobród Porolistny, co nawiązuje do jej długiego i włochatego korzenia - określenie salsefia odnosi się także do całej gatunku Tragopogon. To właśnie on jest główną jadalną częścią rośliny. Po ugotowaniu smak porównuje się do smaku ostrygi, dlatego też sama salsefia nazywana jest Warzywem Ostrygowym.
Roślina ta wywodzi się z basenu Morza Śródziemnego i tu najczęściej jadana. Przez wieki ...
