Czeskie lagery obok niemieckich, to najsłynniejsze i najlepsze jasne piwa produkowane na świecie. Piwo z Pilska zwane Pilsnerem czy też Pilsem stało się nawet jednym z podstawowych kanonów browarnictwa. Warzone tu było od wieków, ale przełom nastąpił dopiero 1839 roku kiedy rada miasta zdecydowała o założeniu browaru Pivovar Plzeňský Prazdroj. Miało tu być robione piwo typu bawarskiego – o co miał zadbać sprowdzony z Bawarii piwowar Josef Groll. A jednak wyjątkowo miękka woda, bogaty w polifenole aromatyczny Żatecki chmiel – prawdziwa wizytówka czeskiego browarnictwa – i angielskie słody spowodowały, że uzyskano wyjątkowo lekkie i orzeźwiające piwo, wyznaczające piwowarskie standardy przez kolejne dwa wieki.
Najważniejszym konkurentem Pilska w dziedzinie warzelnictwa są położone na południu Budziejowice. Założony w 1795 przez niemieckich mieszczan Die Budweiser Bräuberechtigten – Bürgerliches Bräuhaus od satromiejskiej fontanny przyjął nazwę Samson i takie też piwo produkuje do dziś. Piwo to szybko trafiło na eksport również do USA, gdzie w 1878 Anheuser-Busch, browar z St.Louis zastrzegł sobie prawo do używania nazwy Budweiser na terenie Stanów Zjednoczonych. Aby bardziej skomplikować sprawę w 1895 roku czescy mieszaczanie stworzyli własny Budějovický Budvar, który jest autorem znanego w całej Europie Budweisera. Spór prawny z Amerykanami o markę trwał ponad sto lat (w międzyczasie przejęli oni Samsona) i skończył się ostatecznie ugodą na mocy której Anhauser-Bush przystał na używanie skróconej nazwy Bud. Sam Budwierser pozostał przy tym jednym dużym niesprywatyzowanym browarem (Pilsner należy do SAB Miller) walka o markę miała więc wymiar patriotyczno-iedologiczny – obecnie Budweiser objętey jest ochroną regionalną.
Historii obu browarów dobrze pokazuje też strukturę czeskiego rynku piwnego, gdzie każde miasto ma własny browar – w przypadku Pragi najważniej jest. założony na Smíchovie w 1869 roku Pivovar Staropramen, a w Brnie słynny jest Starobrno, które jest spadkiem po XIV wiecznym browarze założonym przez Cystersów (obecnie własność Hainekena). Jednym z najważniejszych jest także Browar królewski Krušovice, jeden z najstarszych w kraju, założony w 1517 roku
Włsany browar ma każde miasto m.in.:
– w Nošovicach (Noszowicach) tuż przy granicy Słowacko-Polskiej Radegast (należący do SAB Miller)
– z Velkopopovic leżących na obrzeżach Pragi wywodzi się Kozel (SAB Miller)
– Rebel produkowany w Mestansky pivovar Havlickuv Brod
– w Humpolcu działa Rodinny Pivover Bernard, datowany na 1597 rok, słynący swoim piwem niepasteryzowanym
– Pivovar Jihlava z 1860 r. znany jest ze swojego piwa Jezek
– nieopodal w Pelhrimowie działa browar Poutnik
– Březňák browar założony w 1753 w Breznie przy północnej granicy
– Pivovar Litovel założony w 1893
– Bohemia Regent w Trebonu
Istotna jest też klasyfikacja czeskich piw prowadzone według stopnia nasłodzenia brzeczki piwnej (a nie według alkoholu, chociaż jedno jest pochodnym drugiego).
– Jest więc przede wszystkim lżejsze piwo Výčepní z 10 proc. słodu (i ok. 4 proc. vol.) – może być zarówno jasne (světlé) jak i ciemne (tmavé).
– Mocniejszy jest Světlý Ležák czyli odpowiednik naszego lagera z 11 proc. słodu (tzw. 11) – alkoholu ma od 4,5 do 5 proc.
– Trzecia kategoria to piwa Premium zaczynające się od 12 proc. słodu.
Jak widać piwa czeskie są lżejsze od tych robionych w Polsce, m.in. dlatego iż zawierają więcej cukru resztkowego, który przy okazji nadaje im więcej smaku.
