Chociaż Whisky narodziło się w Irlandii, to pierwszy raz nazwę tą użyto w Szkocji – wspomina się o niej w 1494 roku w pismach podatkowych. W rzeczywistości trafiła tu jednak wcześniej. Ocenia się bowiem, że sprowadzili ją żołnierze Henryka II, po udanej inwazji na Irlandię w 1171 roku. A jako, że warunki produkcji w Szkocji nie odbiegły od tych Irlandzkich – jest tu ten sam jęczmień, te same dęby i ten sam torf – to proces produkcji też pozostał ten sam. Jęczmień najpierw się słoduje tak jak do piwa, ale po moczeniu w wodzie kiedy zaczyna kiełkować jest on wysuszany w torfowym dymie. Później robi się już fermentujący zacier i destyluje go dwukrotnie. Kolor to oczywiście zasługa dębowych beczek.
Rozkwit kariery szkockiej whisky rozpoczął się w końcu XIX. Sprzyjała mu epidemia filoksery niszcząca europejskie winnicy. To nie tylko zmniejszyło produkcję wina, ale co ważniejsze również brandy.
Pośród szkockich trunków rozróżnia się ich pięć rodzajów:
– Single Malt – to najszlachetniejsza whisky produkowana z jednego rodzaju jęczmienia pochodzącego z trzech regionów kontrolowanej uprawy – Lowlands, Highlands oraz z wysp czyli Isles (dodatkowo w Highlands wyróżnia się obszar Speyside, a niektórzy identyfikują również oddzielny rejon Campbeltown). Najlepsze gatunki dojrzewają od ośmiu do dwunastu lat.
– Single Grain lub Grain Whisky – to alkohol wyrabiany przez jednego producenta nie tylko ze słodu jęczmiennego, ale również normalnych ziaren zbóż takich jak żyto, owies, jęczmień oraz kukurydza. Jest to on też inaczej produkowany, bo w trybie destylacji ciągłej tak jak Alembiki. Grain Whisky dziś trudno już jednak spotkać w czystej postaci, jest ona raczej używana jako składnik blendów.
– Vatted Malt, Belnded Malt lub Pure Malt – to mieszanka whisky Single Malt z kilku różnych destylarni i w różnym wieku (oznaczenie na etykiecie dotyczy najmłodszego alkoholu). To dość rzadki trunek.
– Blended Grain – to mieszanka whisky zbożowych pochodzących z kilku różnych destylarni
– Blended Whisky – to najpopularniejszy rodzaj whisky (90 proc. produkcji) produkowany z mieszanek różnych whisky, w tym Grain Whisky. Ważne jest utrzymanie jednolitego standardu smaku – Standard Blend produkuje się z 40 różnych whisky, a zawartość whisky słodowej sięga od 5 do 70 proc.(średnia to 15 do 40 proc.) Lepszej klasy jest De Luxe Blends, gdzie więcej jest starszej whisky i większa zawartość alkoholu słodowego (od 35 proc.).
W podziale regionalnym produkcja Single Malt Whisky wygląda następująco
– Lowland — na obszarze graniczącym z Anglią pracują trzy firmy: Auchentoshan, Bladnoch oraz Glenkinchie.
– Speyside — na tym niewielkim skrawku ziemi należącym do Highlands funkcjonuje największa liczba destylarni m.in.: Aberlour, Balvenie, Cardhu, Glenfiddich, Speyburn, The Glenlivet, The Glenrothes oraz The Macallan.
– Highland — to geograficznie największy obszar produkcji whsiky, a wytwarza się tu: Aberfeldy, Balblair, Dalmore, Dalwhinnie, Glen Ord, Glenmorangie, Oban oraz Old Pulteney. Subregionem wyżyn są też przybrzeżne wyspy Arran, Jura, Mull, Orkney oraz Skye, gdzie produkuje się takie marki jak: Arran, Isle of Jura, Tobermory, Highland Park and Scapa oraz Talisker.
– Campbeltown – kiedyś był siedzibą trzydziestu destylarni teraz jest ich tylko trzy: Glen Scotia, Glengyle oraz Springbank.
Islay — na tym archipelagu położonym na zachód od nizin działa ośmiu producentów: Ardbeg, Bowmore, Bruichladdich, Bunnahabhain, Caol Ila, Lagavulin i Laphroaig. Kilchoman Distillery
Szkoci przed wypiciem rozcieńczają whisky wodą, w proporcjach 1 do 4 (na korzyść alkoholu). Dzięki czemu uwalniają się aromaty zawarte w trunku. Jeszcze bardziej klasyczną metodą jest popijanie whisky wodą i mieszanie obu płynów w ustach.
