To przede wszystkim historiia spowodowała, że okrąg winny Bordeaux stał się jednym z najlepszych w całej Francji. Do czasów Wojny Stuletniej cała Akwitania należała do Plantagenetów, królów Anglii. Dlatego też był to podstawowy region z którego Brytyjczycy importowali ten trunek – wówczac kupowali oni jasne czerwone wina, które sami nazwyali claret (określenie to wciąż żyje na wyspach). Utrata francuskich posiadłości nie zraziła ich do wina z Bordeaux, które zyskiwało na znaczeniu.
Efekt był taki, że w 1855 roku na zlecenie cesarza Napoleona III tutejszy syndykat maklerów, stworzył klasyfikacje tutejszych producentów, i tak powstały Cru Classes, do dziś obok Burgundzkiej najbardziej prestiżowa na świecie liga wina (istotną różnicą jest tu jednak fakt, że w Burgundii ta klasyfikacja odnosi się wyłącznie do działek na których uprawia się winogrona, a w Bordeaux sklasyfikowane są chateau jako firmy winiarskie). W związku z swoim eksportowym, anglo-saskim profilem dziś wina z Bordeaux to najcześciej handlowalny produkt na giełdach i aukcjach, bo nie są już tylko napojem, ale przez swe urynkowienie stały się powszechną formą lokat inwestycyjnych, podobnie jak antyki lub dzieła sztuki.
Medoc i Graves
Bordeaux geogrficznie i winiarsko z grubsza dzieli się na trzy części, ustyuowane względem głównej tutejszej rzeki Żyrondy i jej dwóch dopływów, lewego Garonny i prawego Drogodonny.
Na lewym brzegu Żyrondy i Garonny rozciąga się cream de la cream Bordeux czyli winnice Medoc i Graves. w których tłoczy się mocne czerwone wina ze szczepów Cabernet Sauvignon wzbogacanych niekied Malbec, Merlotem oraz Cabenet Franc.
Mniejszym i mniej słynnym z dwóch okręgów jest Graves, gdzie produkuje się 33 mln butelek i istnieją tylko trzy apelacje: AOC Graves, AOC Graves Superieurs oraz AOC Pessac-Leognan. Sercem Bordeaux jest Medoc ze swoimi ośmioma apelacjami i 100 mln butelek rocznej produkcji.
To właśnie winiarze z Medoc zostali w 1855 roku sklasyfikowani w Cru Classes – zostało ustalone pięć klas (premiers crus, deuxiemes crus, troisemies crus,quartiemes crus oraz cinquiemes crus) do których zaklasyfikowano 60 chateau. Jedynym odstępstwem było tu wciągnięcie na listę Premiers Crus Haut-Brion leżącego w Graves. Wiązało się to z faktem, iż te wina już na przełomie XVII i XVIII rozsławił w Londynie markiz Arnaud de Pontac, właściciel winnicy Haut-Brion, który w stolicy imperium brytyjskiego otworzył ekskluzywny lokal (w 1959 podobną choć znacznie węższą klasyfikację Cru Classes wprowadzono w samym regionie Graves – tu sklasyfikowano 15 winnic z apelacji Pessac-Leognan).
W 1855 roku na liście Premier Cru Classes znalazły się więc cztery winnice:
– Chateau Margaux (na zdjęciu) znajdujące się w apelacji Margaux
– Chateau Lafite z apelacji Pauillac
– Chateau La Tour z apelacji Pauillac
– Chateau Haut-Brion z apelacji Pessac-Leognan
Ta lista ta uległa tylko jednej zmianie w 1973 roku kiedy to z Deuxiemes Crus do Premier Cru awansował kolejny po Chateau Lafite producent win należący do rodziny Rotschildów:
– Chateau Medoc z apelacji Pauillac
Pozostały Crus drugiej, trzeciej, czwartej i piątek klasy są porozsypywane po całym obszarze Medoc (pełna lista na dole). Co więcej w 1932 stworzono dodatkową listę około 400 winnic klasyfikowanych jako Cru Bourgeois (dziś pozostało około 275 winnic), które w 2003 stały się nawet oficjalną klasyfikacją. Po proteście pozostałych winiarzy sąd w 2007 roku anulował tę klasyfikację i Cru Bourgeois jest dziś już tylko prestiżową etykietą. Poza tym mamy jeszcze do czynienia z 300 tzw. Cru Artisans oraz Cru Paysans.
Dzieląc według apelacji Medoc wygląda więc dziś tak:
AOC Pauillac – fakt, że aż trzy z pięciu Premier Crus wywodzą się właśnie stąd powoduje, że jest to najbardziej prestiżowa apelacja Bordeaux. Produkuje się tu 8,1 mln butelek wina z pośród których 18 winnic etykietuje się jako Cru Classes, 16 jako Crus Bourgeois i 7 Cru Artisans
AOC Margaux – obok Pauillac to najbardziej utytułowany region , gdzie 20 proc. to wina białe. Produkuje się tu 9 mln butelek wina z 21 Cru Classes, 20 Crus Bourgeois i 38 Cru Artisans
AOC Listrac-Medoc – to apelacja, gdzie w szczep Cabernet Sauvignon jest wzmacniany Merlotem. Produkuje się tu 4,8 mln butelek wina z 20 Crus Bourgeois i 12 Cru Artisans
AOC Moulis-en-Medoc – to najmniejsza apelacja regionu. Produkuje się tu 4 mln butelek wina z 31 Cru Bourgeois i 14 Cru Artisans
AOC Saint-Julien – ta apelacja nie jest tak znana jak Margaux i Pauillac, ale niewiele ustępuje im w wytwarzaniu najwyżej klasyfikowanych win. Produkuje się tu 6 mln butelek wina z 11 Cru Classes, 8 Crus Bourgeois i 11 Cru Artisans
AOC Saint-Estephe – tutaj wina są ciężkie i kwaśnie więc ich dojrzewanie trwa szczególnie długo. Produkuje się tu 8,3 mln butelek wina z 5 Cru Classes, 36 Crus Bourgeois i 25 Cru Artisans
AOC Haut-Medoc – to druga co do wielkości apelacja w Medoc ma wiele dobrych win, spośród których najwyżej notowane jest Chateau La Lagune sklasyfikowane w Troisiemes Crus Clase. Produkuje się tu 30 mln butelek wina z 5 Cru Classes, 82 Crus Bourgeois i 116 Cru Artisans
AOC Medoc – ta największa apelacja używająca nazwy regionu ma największy wybór win, w tym nieco łagodniejszych, do których nawet w połowie dodaje się szczepu Merlot. Produkuje się tu 37 mln butelek wina z 62 Crus Bourgeois i 113 Cru Artisans
Sauternes, Barsac i sąsiedzi
Opisując Medoc i Graves nie sposób pominąć sąsiednich apelacji Sauternes i Barsac. Produkowany tu słodkie białe wina podobnie jak te z Medoc zostały docenione już w 1855 roku i również dla nich maklerzy z Bordeaux stworzyli klasyfikację Cru Classes (Trafiło do niej 20 winnic, ich pełna lista na dole). Co jednak ciekawe widać handlowcy mieli większe uznanie dla tych trunków niż czerwonego Medoca, bo poza Premier Crus stworzyli jeszcze wyższą klasę Premier Crus Superieurs. Żeby było bardziej prestiżowow umieścili w niej tylko jedno gopspodarstwo Chateau d’Yquem. Ta winnica do dziś stanowi wzorzec uprawy winorośli, a sekret ich polega na tym że tutejszy szczep Semillon jest atakowany przez grzyb Botrytis cinerea. Dość szybko wysysa on wodę z winogron co zwiększa ich koncentrację i powoduje podniesienie poziomu cukru. Szczep ten dodatkowo wzbogacany jest odmianami Sauvignon oraz Muscadelle.
Sauterns oraz Bersac, gdzie produkuje się dziś około 6 mln butelek to jednak nie jedyne miejsce gdzie powstają białe słodkie wina. Dwa razy większą produkcję osiąga 6 sąsiednich apelacji, położonych w dolinie Cirone, dopływu Garonny. Są to najbliższym im Caerons a także: Cadillac, Loupiac, Sainte-Croix-du-Mont, Cotes de Bordeaux-Saint-Macaire oraz Premieres-Cotes-de-Bordeaux.
Libourn: Saint Emilion, Pomerol
Po przeciwnej stronie Bordeaux, na północ od miasta, na prawym brzegu Żyrondy i jej dopływu Drogodonny, znajduje się mniej sławny, ale nie gorszy region winiarski skupiony wokół miasta Libourne, którego bazwa dała mu ogólną regionalną AOC. Najważniejszymi apelacjami tej części Bordeaux są jednak apelacje Saint-Emillion oraz Pomerol. Nie ustępują one wiele Medoc czy Graves, a to że zostały całkowicie pominięte przy dokonywaniu klasyfikacji w 1855 roku, wynika z faktu że ich portem przeładunkowym w eksporcie na Wyspy Brytyjskie nie było samo Bordeaux, ale właśnie Libourne.
Zresztą sto lat później w 1955 roku syndykat winiarski Saint-Emilion stworzył własną klasyfikację. Bo wino ma tu nie mniejsze tradycje i osiągnięcia, choć nieco inny jest jego skład. Jest tu mniej ciepło niż Medoc więc mniej tu Cabernet Sauvignon a więcej Merlota (minimum 60 proc. upraw w zależności od apelacji) i Cabernet Franc (30 proc. upraw). Nie mniej to nie Merlot stanowi tu o najlepszych winach, ale Cabernet Franc, który np. w słynnym Chateau Cheval Blanc stanowi 2/3 moszczu .
Przygotowane w 1955 roku klasyfikacja obejmuje dziś 68 chateau, dzieląc je na trzy kategorie. Do pierwszej czyli Premiers Grand Crus Classes A należą dwie winnice:
– Chateau Ausone, położone przy samym miasteczku Saint-Emillion
– Chateau Cheval Blanc, leżące bliżej Pomerol
Zaraz za nimi jest Premier Grand Crus z 11 chateau: Angelus, Beausejour, Beau-Sejour-Becot, Belair, Canon, Clos Fourtet, Figeac, La Gafeliere, Magdelaine, Pavie oraz Trottevieille. Trzecią kategorię stanowi 55 gospodarstw klasy Grand Crus.
Pomerol gdzie Merlot króluje już prawie niepodzielnie, jako jedyny ze słynnej czwórki Bordeux nie dorobił się własnej klasyfikacji. Nie mniej również on posiada swoje gwiazdy chociażby znane na całym świecie Chateau Petrus, leżąc całkiem niedaleko od Cheval Blanc.
Libourne nie ogranicza się oczywiście do dwóch słynnych AOC. Poza własną aplację regionalną produkuje soę tu jeszcze wina dziewięciu AOC: Lussac-Saint-Emillion, Montagne-Saint-Emillion, Saint-Georges-Saint-Emillion, Puisseguin-Saint-Emillion, Leland de Pomerol, Cotes de Castillon, Cotes de Francs oraz Fronsac i Canon-Fronsac.
Blaye i Entre-Deux-Mers
Z Libourne sąsiaduje jeszcze jeden znajdujący się po prawej stronie Żyrodny i Drogodonny okręg winny skupiony wokół miasta Blaye. Wino rosnące w dolinie rzeki jest tu podzielone na trzy apelacje Cotes de Blaye, Premier Cotes de Blaye oraz Cotes Bourgeais. Tutaj jak nigdzie indziej w Bordeaux chętnie dodaje się do wina szczepu Malbec.
Entre-Deux-Mers jak sama nazwa wskazuje to obszar położony w widłach dwóch rzek – Drogodonny i Garonny. To właśnie on rozdziela winnice Medoc i Graves od Saint-Emillion i Pomerol. Entre-Deux-Mers to największy obszar winny więc można tu spotkać największą różnorodność trunków – od białych słodkich do ciężkich czerwonych. Z tego też względu produkuje się tutaj też największą ilość win przypisywanych do apelacji całego regionu czyli AOC Bordeaux i nieco AOC Bordeaux Superier (dużo ich powstaje również w pobliżu Blaye). Poza tym robi się tu wina apelacji regionalnej Entre-Deux-Mers, a także pięciu innych: Graves de Vayers (wbrew nazwie położny jest blisko Libourne a nie Graves), Premiere Cotes de Bordeaux, Entre-Deux-Mers-Haut-Benauge, Sainte-Foy-Bordeaux i Cotes de Bordeaux-Saint-Macaire.
Bergerac i wina Garonny
Dolina Garonny i Drogodonny to nie tylko perły Bordeaux takie jak Medoc czy Saint-Emilion. Tuż za Entre-Deux-Mers, w górze obu rzek istnieje bowiem jeszcze całe zagłębie winiarskie Bergarac oraz to co Francuzi nazywają Sud-Ouest, czyli południowy-zachów. Tutejsze trunki nigdy nie zdobyły jednak wielkiej sławy m.in. ze względu na kupców z Bordeux, którzy blokowali konkurentów – prawem było, że wina spoza okręgu Bordeaux można było sprzedawać tylko po wyczerpaniu rodzimy zapasów. Nie mniej tutejsze wina są produkowane w podobnym stylu i z podobnych szczepów – Cabernet Sauvignon, Merlot i Cabernet Franc dla win czerwonych oraz Samillion, Sauvignon i Muscadelle dla białych
Winnnice Drogodonny, są skupione wokół miast Bergerac. W historii tutejszym winiarzom udało się właściwie wykreować tylko jeden trunek, Montbazillac (na zdjęciu), słodkie białe wina, w których gustowali holendrzy i ich kupcy często przemieżający te ziemie.
Dziś nad Drogodonną istniej dziewięć apelacji:
Bergerac AOC – to apelacja regionalna w ramach, której produkuje się największy wybór win
Cotes de Bergerac AOC – to również regionalna apelacja ale z mocniejszymi winami – czerwone muszą zawierać co najmniej 11 proc. alkoholu
Pecharmant AOC – to najlepsza apelacja w pobliżu Bergerac wramach której produkuje się grand crus czerwonych win z nad Drogodonny.
Montbazzilac AOC – ojczyzna słynnych słodkich win o tej samej nazwie, dziś odbudowuje zdobytą dawno reputację
Saussignac AOC – kiedyś był częścią Montbazzilac, dziś jej największym konkurentem
Rosette AOC – to najbliższy sąsiad Pecharmant, ale bez takich sukcesów – w tej apelacji wytwarza się wyłącznie białe wina.
Montravel AOC – w tej apelacji dominuje Sauvignon i białe wina
Cotes de Montravel AOC – w przeciwieństwie do sąsiedniej apelacji, tutaj białe wina produkuje się z Semillon
Haut-Montravel AOC – ta określa się wschodnią część Montravel, gdzie zamiast Sauvignon uprawia się Semillon
Winnice Garonny od zachodu bezpośrednio sąsiadują z Entre-Deux-Mers, ale rozciąga się daleko na południowy-wschód, w górę rzeki. Po kolei mamy tu więc sześć apelacji:
Cote de Duras AOC – w charakterze tutejsze wina bardzo przypominają Bordeux z siąsiedniego Entre-Deux-Mers
Cotes de Marmandais AOC – tutaj klasyczne szczepy z Bordeaux wzbogacone są już Gamay oraz Syrah.
Buzet AOC – tutejsze wina zaczęły zdobywać uznanie już w latach 40-tych, szczegónie te z kooperatywy vignerons de Buzet
Cotes du Brulhois AOC – w tej apelacji dominuje rzadki u sąsiadów szczep Tannat
Lavilledieu AOC – w tej apelacji produkuje się wina proste i szybki, które pija się lekko schłodzone
Cotes de Frontones AOC – w tej najdalej wysuniętej an południowy-wschód apelacji domniuje rodzimy szczep Negrette
