Bak Chang / Zongzi (Ryżowe paczuszki z nadzieniem)
Bak Chang (czy też
Bak Cang lub
Bakcang) nazywany niekiedy ryżowymi pierogami lub chińskimi
Tamales, to po prostu
kleisty ryż nadziewany różnymi dodatkami i gotowany na parze owinięty w wydłużone liście bambusa lub trzciny. Wywodzi się z Chin gdzie obowiązuje oryginalna nazwa
Zongzi i wiąże się z legendą
Qu Yuan, słynnego chińskiego poety, który w trzecim wieku przed nasza erą brał udział w chińskiej wojnie domowej. Wówczas to królestwo
Qin zjednoczyło Chiny, podbijając sześć innych państw m.in. ojczyznę Qu Yuan, królestwo
Chu. Po upadku stolicy poeta popełnił samobójstwo rzucając się do rzeki Miluo. Okoliczni mieszkańcy wrzucali do wody paczki z ryżem, aby z jednej strony nakarmić ryby i oszczędzić ciało poety, a z drugiej składając ofiarę smokom żyjącym w rzece. Do dziś na przełomie maja i czerwca obchodzone jest to zdarzenie jako
Festiwal Smoczych Łodzi, podczas których serwuje się Zongzi.
Parę wieków potem ten rodzaj posiłku wywieźli chińscy emigranci głównie z prowincji
Hokkein (Fujinan), który rozprzestrzenili się po całej Południowo-Wschodniej Azji. Oni używali nazwy
Bak Chang i to właśnie ona przyjęła się w
Indonezji oraz
Malezji – na
Filipinach obowiązuje określenie
Machang, zaczerpnięte z dialektu
Lan Nang.
Do przygotowania Zongzi zwykle używa się ryżu kleistego – wcześniej jest podgotowany albo tylko namoczony w wodzi. Układa się go na liściu bambusa (lub podobnym) i dodaje wszystko co znajdzie się pod ręką: mięso, warzywa, sosy etc. Na koniec paczuszkę się zawija i gotuje na parze. W zależności od regionu używa się innych liści, innych dodatków i w różny sposób zawija się paczki – niektóry także po prostu gotują Zongzi.
...
Nasi Kerabu / Khao Yum (Ryż z mieszanką warzywno-rybną)
Nasi Kerabu to
malajskie danie, często jadane na śniadanie (podobnie jak np.
Nasi Lemak). Szczególnie popularne jest na północy kraju w
Kelantanie, malezyjskim stanie graniczącym z
Tajlandią (tutaj bardziej znane jest jako
Khao Yum). W tym przypadku
nasi czyli
ryż łączy się z tzw.
Kerabu czyli swego rodzaju mieszanką warzyw oraz ryby (najczęściej są to prażone
sardele Ikan Bilis lub po prostu pieczona makrela).
Cechą charakterystyczną tego dania jest niebieska barwa ryżu. Podczas gotowania dodaje się do niego bowiem niebieskie kwiaty
Klitorii Ternateńskiej, które oddają mu swój kolor.
Patrz:
Nasi Ulam
Sposób przygotowania: Wszystkie składniki Kerabu zmielić w moździerzu lub malakserze. Ryż ugotować (jeśli się da to z wykorzystaniem niebieskiego barwnika) i posypać przygotowaną mieszanką.
Nasi Kerab najlepiej serwować z
Sambal Ikan, czyli rybnym sambalem, lub
Smabal Belacan. Poza tym można go przybrać świeżymi warzywami (
ogórkiem,
chili,
dymką,
fasolką) oraz ziołami (
bazylią tajską,
kolendrą,
miętą).
...
Ryż Słodki (Kleisty)
To dość specyficzny rodzaj
ryżu popularnego na całym dalekim wschodzie – od Japonii, aż po
Indonezję. Ma on wiele nazw regionalnych (poniżej) oraz wiele tłumaczeń:
ryż słodki, ryż kleisty, ryż woskowy albo
perłowy. W anglojęzycznej literaturze zwykle określany jest mianem
glutinous rice.
Jak można wywnioskować z nazwy jego cechą charakterystyczną jest wyjątkowa kleistość, co zresztą powoduje, że często używa się go do dań słodkich (stąd nazwa ryż słodki, bo sam w sobie nie jest słodszy od innych gatunków). Cecha ta wynika ze struktury skrobii zawartej w ziarnach. Praktycznie nie występuje w niej bowiem
Amyloza (rodzaj polisacharydu) i prawie w całości składa się z
Amylopektyn (także polisacharyd), które odpowiadają za pęcznieni skrobi. Kleistość tego ryżu jest wręcz legendarna – w okolicach miasta Xi’an był on wykorzystany jako składnik zaprawy przy budowie
Wielkiego Muru.
Słodki ryż występuje w wersji oczyszczonej – wówczas jego ziarna są perłowo białe – lub dzikiej – wówczas jest czarny lub purpurowy. Mieli się go także na
mąkę.
...
Dible / Fasulye Pilavi (Ryż z zieloną fasolką)
Dible popularne na
tureckim wybrzeżu
Morza Czarnego jest swego rodzaju
pilawem. Jego alternatywna nazwa to zresztą
Fasulye Pilavi czyli
pilaw z fasolką - kluczowym składnikiem jest tu wszakże
zielona fasolka szparagowa. To prosta potrawa, której istotą jest układanie warstwami kolejnych składników warzywnych. Stąd też przypuszcza się, że nazwa dania wywodzi się od tureckiego słowa
dip, które można tłumaczyć jako
baza.
...
Dolma (Ryż z dodatkami w liściach winogron)
Dolma, a w liczbie mnogiej
Dolmades, oryginalnie to nadziewane warzywa, takie jak
pomidory,
papryka,
bakłażan czy
cebula - nazwa wywodzi się od
tureckiego czasownika
dolmak znaczącego
nadziewać. I tak do dziś wygląda zazwyczaj Dolma przygotowana na
bliskim wschodzie (ta wersja na filmie poniżej). Co więcej tradycyjnie tak samo nazywano nadziewane owoce morza, takie jak np.
ośmiornica. Z czasem nazwa Dolma zaczęła jednak zmieniać tak szerokie znacznie i utożsamiła się z tym co Turcy nazywają
Sarma, czyli
liśćmi winogron (rzadziej
kapusty) nadziewanymi różnymi dodatkami z
ryżem na czele (oba są zaliczane do wspólnej grupy dań zawijanych w liście czyli
Yaprak). W tej wersji rozprzestrzeniła się przede wszystkim w zachodniej części imperium osmańskiego, m.in.
Bałkanach oraz
Grecji, a także krajach na które Turcy mieli wpływ - polskim dziedzictwem są gołąbki, a do Szwecji przywiózł je Karol XII, któremu po przegranej bitwie pod Połtawą ucieczkę do Turcji zorganizował Stanisław Poniatowski.
Dolma nadziewana mięsem, serwowana jest na gorąco, z sosem, podczas gdy wegetariańskie jada się na zimno jako
meze.
...
Ryż z Camargue
Francja to jeden z ostatnich krajów jaki kojarzy się z ryżem. A jednak prowansalski czerwony ryż z Camargue jest jednym z najdroższych na świecie. To najdalej na północ wysunięty rejon uprawy ryżu w Europie. Pojawił się tutaj już w późnym średniowieczu, uprawa z prawdziwego zdarzenia zaczęła się jednak po roku 1870, kiedy to zakończono meliorację bagnistych terenów delty Rodanu. Pierwotnie miało to być tylko przygotowanie pól do upraw winorośli. Kiedy jednak w czasie ...
Pares to jedno z najpopularniejszych dań filipińskich, ulicznych jadłodajni. Nazwę tłumaczy się jako para, bo jest to potrawa dwudaniowa: jednocześnie serwuje się ryż z sosem z wołowiną oraz bulion wołowy.
Pars serwuje się na dwóch talerzach: do miski nalewa się nieco bulionu, a sosem z wołowiną polewa się Sinangag, czyli ryż smażony z czosnkiem.
...
Nasi Berlauk to malajskie danie śniadaniowe, szczególnie popularne z Kelantan, położonej na północ prowincji graniczącej z Tajlandią. Ryż czyli nasi serwuje się tu kurczakiem, rybą lub warzywami duszonymi w sosie przygotowanym na bazie kurkumy i imbiru.
Poniżej przepis na sos z kurczakiem, a na filmie na dole sos z rybą.
...
Od wieków Nasi Lemak to podstawowe malajskie danie śniadaniowe, chociaż właściwie jada się je cały dzień. Sprzedawane jest na ulicznych straganach i w barach. Baza, podobnie jak w przypadku indonezyjskiego Nasi Uduk, to ryż gotowany w mleczku, a właściwie śmietanie kokosowej – nasi znaczy ryż, a lemak śmietanka. Zazwyczaj wzbogaca się go przyprawami – liśćmi pandanu, trawą cytrynową lub imbirem – a niekiedy także warzywami, jajkiem sadzonym, czy nawet mięsem.
Najczęściej dodaje się po prostu któryś z ostrych sosów sambal, szczególnie popularny jest rybny Sambal Ikan.
...
