Banany (łac. Musa L.) to szeroka kategoria botaniczna, a dokładnie rodzaj roślin z rodziny bananowatych (łac. Musaceae Juss.), której głównym bohaterem jest Banan Zwyczajny zwanym też Bananem Właściwym, a niekiedy też Rajską Figą (łac. Musa paradisiaca). To gatunek, do którego należy wiele odmian owocowych drzew (a właściwie bylin), w tym najpopularniejsze Banany Deserowe kiedyś przez Linneusza sklasyfikowane jako odrębny gatunkek Musa sapientum, ale także Plantany. Wszystkie one są efektem skrzyżowania dzikich bananów Musa acuminata i Musa balbisiana. To gatunki wywodzące się z Azji Południowo Wschodniej i od mieszanki ich genów zależy z jakim bananem mamy do czynienia. Większość odmian, które wykazują wyłącznie lub głównie genomy Musa acuminata, to banany deserowe, podczas gdy hybrydy M. acuminata i M. balbisiana to głównie tzw. banany do gotowania lub plantany.
Te dwie ostatnie odmiany niekiedy są zresztą ze sobą utożsamiane, tak jest m.in. na Karaibach, gdzie Kubańczycy i Portorykańczycy nazwę Plátano używają wymiennie. Wspólną ich cechą jest duża zawartość skrobii, przez co zazwyczaj nie nadają się do jedzenia na surowo, a tylko po ugotowaniu, upieczeniu lub usmażeniu. Po przetworzeniu można je przerobić także na mąkę używaną do robienia ciast, pieczywa, czy naleśników. Główna różnica polega na tym, że w plantanach jest jej więcej, niż np. w bardzo typowych tzw. Zielonych Bananach na Karaibach nazywanych też Zielonymi Figami (Green Figs) oraz Guineo Banana lub Guineos Verdes. Ich miąższ jest zazwyczaj twardy, a skórka tak sztywna, że niekiedy trzeba ją naciąć nożem. Zielone banany nie tylko się gotuje, ale także ściera i używa jako zagęszczacz do zup. Gdy dojrzeją robią się żółte i przypominają banany deserowe. Część skrobi zmienia się w nich w cukier, można je więc jeść na surowe, nie są jednak tak słodkie jak banany deserowe, więc także dojrzałe owoce gotuje się lub smaży – tak jak w przypadku portorykańskich Alcapurrias i Pasteles oraz popularne m.in. na Kubie Plátanos Rellenos.
Do tej grupy „bananów do gotowania” należy też Banany Fe’i dziko rosnące na Polinezji, a także filipiński Banan Saba, który jada się zarówno na surowo jak i po obróbce termicznej. Jest bazą wielu wielu dań na słodko: popularną przekąską uliczną jest Ginanggang grillowane „szaszłyki” z bananów przed pieczeniem nasmarowanych tłuszczem roślinnym i obtoczonych w cukrze oraz także podawane na patyku Banana Cue, które nie są jednak grillowane, ale smażony w głębokim tłuszczu. Banan Saba stanowi również bazę słynnego tutejszego „wynalazku”, jakim był Ketchup Bananowy. Takich form bananów pośrednich pomiędzy tymi wyłącznie do gotowania, a deserowymi jest zresztą więcej. W Ameryce Środkowej można spotkać tzw. Banany Burro, które nazwę zawdzięczają temu, że karmiono nimi zwierzęta gospodarski w tym osły, czyli po hiszpańsku właśnie burro. Z kolei w Afryce uprawia się banany Rhino Horn.
Najbardziej znaną odmianą jest jednak tzw. Banan Cavendisha, które właściwie klasyfikuje się jako kultywar Musa acuminata. Stąd gdy dojrzeje jest bardzo słodki, ale póki pozostaje zielony ma wciąż wiele skrobii. To najczęściej uprawiany banan na świecie, który niejako stał się następcą odmiany Gros Michel w latach 50′ przedtrzebionej przez tzw. Chorobę Panamską. W samej Ameryce Łacińskiej Banany Cavendisha spotkać można pod nazwę Lacatan, którą w wersji Lakatan na Filipinach używa się do lokalnej odmiany tych owoców. W Azji Południowo-Wschodniej popularne są też Banany Latundan, nazywane też Banami Jabłkowymi ze względu na ich niewielką długość i pulchność. To również odmiany jadane zarówno na surowo jak i po ugotowaniu. Dość krótkie są też wyjątkowo słodkie tzw. Banany Czerwone, typowa odmiana deserowa najpopularniejsza w Ameryce Środkowej, ale uprawiana na całym świecie.
