Pikling / Böckling / Roget Sild
Pikling to wędzony na gorąco śledź (w odróżnieniu od Kipera) w Danii nazywany Roget Sild, w Szwecji Böckling, a w Norwegii Bøkling. Jest to metoda konserwacji mięsa używana w Skandynawii już od średniowiecza. Ryba najpierw kruszeje w solance, a później jest wędzona w temp. 60 - 80 st. C. w dymie z drzewa olchowego (niekiedy z dodatkiem jodły lub jałowca).
Lingonberry
Lingonberry to nazwa skandynawskich czerwonych borówek (tzw. borówka brusznica). W Europie znane są bardziej w postaci konfitury dodawanej do mięs takich jak np. Kottbulary, Kroppkakor, Pitepalt oraz Kåldolmar.
Leverpostej / Lifrarkæfa / Leverpostei / Leverpastej / Maksapasteija / Leverpastei
To popularna w Północnej Europie wersja pasztetu (Pâté) robiona z wątroby wieprzowej oraz słoniny. W połowie XIX wieku przepis na jego przygotowanie przywieźli do Danii Francuzi.
W zależności od kraju jego nazwa nieco się różni:
Dania – Leverpostej
Islandia – Lifrarkæfa
Norwegia – Leverpostei
Szwecja – Leverpastej
Finlandia – Maksapasteija
Holandia – Leverpastei
Kåldolmar / Kaalikääryleet (Gołąbki)
Szwedzkie Kåldolmar czy też
fińskie Kaalikääryleet to po prostu skandynawskie gołąbki. Na północ Europy przywędrowały ponoć wraz z królem Karolem XII, który po przegraniu pod Połtawą Wojny Północnej uciekł do
Turcji. Tam spędził dwa lata i powrócił z garścią Turków, którzy rozpowszechnili własną
Dolmę w nowej ojczyźnie. Zrobiła taką furorę, że
Cajsa Warg już w 1755 umieścił ten przepis w swojej słynnej książce kucharskiej.
Sposób ich przygotowania jest dość podobny do polskich gołąbków - w tym przypadku nie dusi się ich, ale zapieka.
...
Poronkäristys / Renskav (Steki z renifera)
Poronkäristys i
Renskav to
fińska oraz
szwedzka nazwa steków z renifera. Nie ma chyba bardziej charakterystycznej potrawy dla północnego regionu obu krajów, czyli
Laponii. Panujące tu mrozy zwykle powodował, że surowe mięso znajdowało się w stanie permanentnego zmrożenia. To nie tylko je konserwowało, ale także pozwalało na stosunkowo proste wykraiwanie dość cienkich steków. I takie właśnie były cięte - chociaż dziś nie jest to już obligo co widać na filmie poniżej. Tradycyjnie smaży się je na tłuszczu renifera, ale można go zastąpić
masłem lub
smalcem.
...
Kottbullar / Lihapullat / Kjøttkaker / Frykadele (Pulpety)
Znane ze sklepów IKEA pulpety we wszystkich krajach
nordyckich są do siebie podobne. Nie mniej każdy nadał im swoją nazwę – w
Finlandii są to
Lihapullat w
Szwecji Kottbullar, w
Danii Frykadelki, a w
Norwegii Kjøttkaker czyli
mięsna ciastka. Istnieją też różnice jeśli chodzi o stosowane mięso. W Finlandii dominuje
wołowina, podczas gdy w Norwegii i Szwecji mieszanka mięsa wołowo-
wieprzowego – niekiedy dodaje się też mięsa reniferów. Tymczasem Duńczycy znacznie bardziej są przywiązani do wieprzowiny. Poza tym swoje frykadelki nie formują w kulki, ale lekko rozpłaszczają. Szwedzkie puplety są za to najmniejsze, a w niektórych wersjach tej potrawy do masy dodaje się puree ziemniaczane.
Wszędzie pulpety serwuje się z
ziemniakami, sosem pieczeniowym typu
gravy oraz dżemem z borówek
...
Ärtsoppa (Zupa Grochowa)
Ärtsoppa to
skandynawska zupa
grochowa, dość podobna do tej którą robi się w Polsce. Tradycyjnie jadało się ją w czwartek wieczorem. Po pierwsze chodziło o to aby dobrze się najeść przed piątkowym postem. Pod drugie czwartkowe popołudnie służące miały wolne, a zupę mogły przygotować zawczasu. Poza tym groch to było jedzenie
Thora, starego boga wikingów, który jest patronem czwartku (od tego Thursday). Do tego kieliszek ciepłego ponczu, a na deser Plattar czyli placek z borówkami.
...
Klipfisz
Klipfisz to rybny specjał podobny do sztokfisza. W jego przypadku przed suszeniem rybę soli się.
Sztokfisz
Sztokfisz to nic innego jak suszony dorsz. Ten sposób konserwacji ryb już jakieś X wieków temu był stosowany na skandynawskim wybrzeżu morza północnego. Ryby wiązano parami za ogony i wieszano na świeżym powietrzu na żerdziach - nazwa wywodzi się od duńskiego stokvis co należy tłumaczyć jako ryba na patyku. Przez 2 do 4 miesięcy rybę wysuszał arktyczny wiatr. Tak zakonserwowany dorsz nadawał się do spożycia przez całą zimę – był też zabierany na statki na wyprawy ...
