Gibanica (Ciasto nadziewane serem)
W
serbskim słowniku słowo
Gibanica pojawiło się w 1818 roku. Wywodzi się od czasownika
gibati oznaczającego
ruszać się ew.
kołysać, czyli po prostu
gibać się. W kuchni chodzi o cienko wałkowane ciasto nadziewane przede wszystkim serem - tradycyjnie wzbogacano go także
kajmakiem, niekiedy też mlekiem i jajami. Z biegiem czasu farsz wzbogacał się o inne dodatki, takie jak chociażby warzywa, a także mięso - w książce kucharskiej Sofii Maksimović z 1913 roku wymienionych jest aż 17 przepisów. Dziś jest uznawana jako jedno z kluczowych dań narodowych Serbii - mrożona Gibanica trafia nawet na eksport.
Ciasto już dawno zrobiło karierę na całych
bałkanach. W byłej Jugosławii bardziej znane są jednak raczej jej słodkie warianty, które mogą mieć już nie wiele wspólnego z oryginałem - np.
słoweńska Prekmurska Gibanica to raczej ciastko bardziej przypominające polską stefankę.
W samej Serbii nieco podobnym ciastem jest nadziewana roślnami liściastymi
Zelianica.
...
Karađorđeva Šnicla (Zawijane kotlety schabowe)
Karađorđeva Šnicla czyli sznycel Karadjorde został nazwany na cześć
serbskiego księcia
Karadjorde Petrovica, który żył na przełomie XVII i XIX wieku i wsławił się jako przywódca pierwszego antytureckiego powstania. Danie jego imienia powstało jednak dopiero w połowie XX, kiedy jeden z belgradzkich kucharzy chciał dla swoich gości z ZSRR przygotować
Kotlet Kijowski ale zabrakło mu drobiu. Zdecydował się więc zrobić zawijany kotlet
wieprzowy. Udekorował go sosem tatarskim, plasterkiem
cytryny i kawałkiem
pomidora. Ten dodatek wyglądał jak order im. księcia Karadjore i tak już zostało.
...
Mućkalica (Duszone mięso z warzywami)
.jpg)
Mućkati w serbsko-chorwackim oznacza tyle co
mieszać. Stąd
Mućkalica to po prostu mieszanina zazwyczaj grillowanych wcześniej mięs duszonych z warzywami - to swego rodzaju prosty sposób na wykorzystanie pozostałości mięsnych po większym obiedzie. Danie to popularne zarówno w
Chorwacji jak i w
Serbii ma wiele regionalnych wariantów, takich jak
Vojvodjanska Mućkalica z Wojewodiny. Najbardziej znana jest
Leskovačka Mućkalica wywodząca się z rejonu Leskovac położonego w południowej Serbii (przepis poniżej) .
...
Bečka Šnicla (Sznycel)
Włosko-austriacki w swych korzeniach Wiener Schnitzel karierę zrobił na terenie całego obszaru cesarsko-królewskich Austro-Węgier. Powędrował nie tylko na północ, do takich krajów jak Polska, ale doskonale przyjął się też wśród słowian południowych, na Bałkanach. Rarytasem stał się w Słowenii - znany tu jest jako Dunajski Zrezek - a także Serbii, gdzie nazywany jest Bečka Šnicla. Tutaj karierę zrobił przede wszystkim w dużych miastach, takich jak Belgrad.
Prebranac (Zapiekana fasola)
Prebranac to
serbski przepis na zapiekaną
fasolę. W odróżnieniu od popularnej zupy fasolowej
Pasulj, z którą niekiedy jest nawet utożsamiany, Prebranac tradycyjnie był robiony bez dodatku mięsa (obecnie smak często wzbogaca się
boczkiem, którym np. okłada się potrawę z wierzchu). Z tego też względu tradycyjnie serwowało się go w okresie
Wielkiego Postu. Dziś częściej występuje jako dodatek, np. właśnie do dań mięsnych (na filmie ciekawy sposób na serwowanie go z pieczoną golonką).
Prebranac robi się z zwykle z fasoli o dużych ziarnach:
białej (takiej jak
Piękny Jaś) lub brązowej.
Na filmie powyżej przepis na fasolę pieczoną z
wieprzową golonką czyli
Prebranac sa Kolenicom.
...
Pasulj (Serbska zupa fasolowa)
Pasulj to
serbska zupa przygotowywana z
białej lub
czerwonej fasoli. W gruncie rzeczy przypomina ona jednak danie jednogarnkowe podobne do
francuskiej Garbury, hiszpańskiej
Fabady czy polskiej fasolki po bretońsku. Jest to danie bardzo popularne, więc i sposobów na jego przygotowanie jest mnóstwo. Można do nie używać nie tylko kiełbasy, ale także wędzone żeberka.
Podobnym do Pasulj daniem jest zapiekana fasola
Prebranac.
...
Pihtije (Nóżki w glarecie)
Pihtije to rodzaj
serbskich "nóżek w galarecie" Zwykle robi się je z
głowizny wieprzowej albo golonki. Jest to tradycyjne danie serwowane w czasie świąt
Slava, czyli odpowiednika polskich imienin tyle, że o wiele bardziej uroczystego i związanego z patronem rodzinnym.
Przygotowanie: Po oczyszczeniu mięsa, obogotwuje się je 5 do 10 minut. Następnie wodę się wymienia, dodaje warzywa i przyprawy. Gotuje, aż mięso bez problemu odejdzie od kości. Wówczas mięso oddziela się od kości, wywar przecedza i tak jak w przypadku polskich dań w galarecie, mięso wraz z wywarem umieszcza się w płytkim naczyniu. Można je udekorować (zwykle
czosnkiem, plasterkami
marchwi i
zielonym pieprzem) po czym odstawia się aby stężało.
Pihtije zwykle serwuje się razem z Rakiją oraz Turšija.
...
Urnebes (Biały ser z papryką)
Urnebes, czyli w wolnym tłumaczeniu bałagan, to tradycyjna sałatka Serbska. W gruncie rzeczy jest ona po prostu mieszaniną chili oraz białego sera z dodatkiem śmietany (w Serbii i sąsiedniej Bośnie nazywanej Pavlaka). Zwykle używana jest jako dodatek do grillowanego mięsa. Urnebes charakterystyczny jest przede wszystkim dla Niszu i Serbii południowej.
Przygotowanie: Posiekane chili miesza się z serem rozprowadzony odrobiną śmietany i sproszkowaną papryką (najlepiej ...
